Γλυκαντικά

Οι γλυκαντικές ουσίες αποτελούν μια ευρεία γκάμα φυσικών και τεχνητών υποκατάστατων της ζάχαρης που χρησιμοποιούνται στην παρασκευή τροφίμων. Έχουν πολύ μεγάλη γλυκύτητα και περιέχουν μηδενικές ή πολύ λίγες θερμίδες. Η ανάγκη για την ανακάλυψη των γλυκαντικών υλών προέκυψε από την αυξημένη συχνότητα μεταβολικών παθήσεων, όπως είναι ο σακχαρώδης διαβήτης και η παχυσαρκία. Ας γνωρίσουμε τις πιο γνωστές από αυτές.

Το σιρόπι αγαύης προέρχεται από το φυτό αγαύη και είναι ένα φυσικό γλυκαντικό με παρόμοια σύσταση με το μέλι. Είναι εύκολα διαλυτό που σημαίνει ότι είναι κατάλληλο για χρήση σε κοκτέιλ και σμούθι αλλά μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε γλυκά αντί για ζάχαρη. Προτιμάται ιδιαίτερα από όσους ακολουθούν μια βίγκαν διατροφή αντικαθιστώντας το μέλι.
Ανά 100 γραμμάρια περιέχει:
•    310 θερμίδες
•    0,5 γρ. λιπαρά
•    76 γρ. υδατάνθρακες
•    0,1 γρ. πρωτεΐνες
Αποτελεί επίσης καλή πηγή βιταμίνης C και βιταμινών του συμπλέγματος B.
Το σιρόπι αγαύης επειδή περιέχει μεγάλη ποσότητα φρουκτόζης, χρειάζεται προσοχή στην κατανάλωσή του καθώς μπορεί να είναι επιζήμιο για τη στοματική υγεία. Επιπλέον, υπερβολικές ποσότητες φρουκτόζης έχουν συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο μη αλκοολικής λιπώδους ηπατικής νόσου.

Η στέβια είναι ένα είδος φυτού που περιέχει φυσικά γλυκαντικά, τα οποία έχουν 200-300 φορές πιο γλυκιά γεύση από την ζάχαρη.  Το γλυκαντικό εκχύλισμα από το φυτό στέβια δεν μεταβολίζεται από τον άνθρωπο και έτσι δεν παρέχει σχεδόν καθόλου θερμίδες. Πιο συγκεκριμένα, 1 γραμμάριο στέβια έχει περίπου 1 θερμίδα και 1 γραμμάριο υδατάνθρακα. Για αυτό όλο και περισσότερα τρόφιμα και ποτά παράγονται και με στέβια. Τέτοια παραδείγματα είναι: τα παγωτά, τα γιαούρτια, τα αναψυκτικά, τα γλυκά, οι χυμοί και άλλα.
Προκειμένου όμως η κατανάλωση στέβια να είναι ασφαλής, έχει καθορισθεί ως ημερήσια πρόσληψη 4mg ανά κιλό σωματικού βάρους. Η υπερβολική ποσότητα μπορεί να προκαλέσει προβλήματα υγείας όπως καρκίνο ή διάφορα γαστρεντερικά προβλήματα όπως διάρροια και τυμπανισμό. Καλό θα ήταν επίσης να αποφεύγεται από άτομα ευαίσθητα σε αλλεργικές αντιδράσεις, ακόμη και αν οι έρευνες θεωρούν απίθανο να προκαλέσει η στέβια κάποια αλλεργία.
Ένας αριθμός ατόμων έχει παρουσιάσει ελαφριά υπόταση μετά τη λήψη στέβιας, για αυτό συνιστάται προσοχή εάν γίνεται ταυτόχρονη λήψη φαρμάκων που ρίχνουν την πίεση. Τέλος, θα πρέπει να αποφεύγεται από ασθενείς με νεφρική νόσο ή διαταραχές της ροής των ούρων.

Η ζαχαρίνη (ή σακχαρίνη) είναι μια τεχνητή γλυκαντική ουσία χωρίς θερμίδες και περίπου 300-400 φορές γλυκύτερη από τη ζάχαρη, αλλά έχει πικρή ή μεταλλική γεύση, ιδιαίτερα σε μεγάλες συγκεντρώσεις. Χρησιμοποιείται για να δώσει γλυκύτητα σε ποτά, μπισκότα, καραμέλες, διάφορες σος, φάρμακα και άλλα.
Η αποδεκτή ημερήσια πρόσληψη ζαχαρίνης  είναι 5 mg ανά κιλό σωματικού βάρους.
Αν και η ζαχαρίνη συμβάλλει στην απώλεια βάρους, οι απόψεις διίστανται σχετικά με το πόσο καλό κάνει στην υγεία.
Η συνεχής αυξημένη κατανάλωση ζαχαρίνης δείχνει αυξημένο κίνδυνο καρκινογένεσης του εγκεφάλου. Παράλληλα, μελέτες δείχνουν ότι η μακροχρόνια κατανάλωσή της αυξάνει τον κίνδυνο παχυσαρκίας και διαβήτη, καθώς και ηπατικής και νεφρικής δυσλειτουργίας.
Γενικότερα, οι έγκυες, οι θηλάζουσες, τα παιδιά, οι διαβητικοί και όσοι πάσχουν από ημικρανίες ή επιληψία θα πρέπει να προσέχουν ιδιαίτερα στην ποσότητα που καταναλώνουν.

Η ασπαρτάμη είναι και αυτή μία τεχνητή γλυκαντική ουσία, με 200 φορές περίπου μεγαλύτερη γλυκύτητα από την κοινή επιτραπέζια ζάχαρη. Όπως και η ζάχαρη, αποδίδει 4 θερμίδες ανά γραμμάριο, αλλά λόγω της ισχυρής γλυκύτητας χρησιμοποιείται σε πολύ μικρότερες δόσεις, με αποτέλεσμα οι θερμίδες που προσδίδει στα τρόφιμα και ποτά να είναι ουσιαστικά μηδαμινές.
Ανά 100 γραμμάρια περιέχει:
•    365 θερμίδες
•    89 γρ. υδατάνθρακες
•    2,17 γρ. πρωτεΐνες
Η αποδεκτή ημερήσια πρόσληψη ασπαρτάμης έχει καθορισθεί στα 50 mg ανά κιλό σωματικού βάρους.
Βέβαια, οι ειδικοί έχουν αμφισβητήσει την καταλληλόλητα της ασπαρτάμης ως εναλλακτική λύση της ζάχαρης και προειδοποιούν για πιθανές βλαβερές συνέπειες που μπορεί να προκαλέσει στην υγεία. Μερικές από τις συνέπειες αυτές είναι: προβλήματα ακοής και όρασης, πονοκέφαλοι και ημικρανίες, διαταραχές στη διάθεση, φλεγμονή και πόνο στις αρθρώσεις, κράμπες στο στομάχι.
Επιπλέον, πιστεύεται ότι το 30% των ανθρώπων παρουσιάζουν ευαισθησία στην ασπαρτάμη με αυξημένο κίνδυνο για επιληπτικά επεισόδια, διαβήτη, ακόμη και καρκίνο.
Είναι προτιμότερο να αποφεύγεται η κατανάλωση προϊόντων με ασπαρτάμη, ειδικά από παιδιά, εγκύους κι διαβητικούς.

Το σιρόπι σφενδάμου παράγεται από το σάκχαρο του σφενδάμου, το οποίο είναι ένα γένος δέντρων και χρησιμοποιούνται 3 είδη του κυρίως για την παραγωγή του σιροπιού. Το σιρόπι αυτό είναι ένα ακατέργαστο φυσικό γλυκαντικό και αποτελείται περίπου από 2/3 ζάχαρη.
Ανά 100 γραμμάρια περιέχει:
•    260 θερμίδες
•    0,06 γρ. λίπος
•    67 γρ. υδατάνθρακες
•    0,04 γρ πρωτεΐνες
Επίσης, περιέχει μια αξιοπρεπή ποσότητα μετάλλων και βιταμινών. Μπορείτε να το καταναλώσετε ως επικάλυψη σε τρόφιμα, να το χρησιμοποιήσετε ως σάλτσα σε σαλάτες και ψητά λαχανικά ή ως γλυκαντικό και αρωματικό σε γλυκά, φρούτα, γιαούρτι, καφέ, τσάι και άλλα.
Παρόλο που το σιρόπι σφενδάμου είναι μια πολύ καλή γλυκαντική ουσία και μπορεί να αποτελέσει μια υγιεινή προσθήκη στη διατροφή μας, αν καταναλώνεται με μέτρο, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε ότι έχει υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη. Και η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης προκαλεί τον κίνδυνο παχυσαρκίας, καρδιακών παθήσεων, υψηλής αρτηριακής πίεσης και καρκίνου.

Η φρουκτόζη αποτελεί το δεύτερο πιο σημαντικό σάκχαρο μετά την γλυκόζη και βρίσκεται σε όλα σχεδόν τα ώριμα φρούτα, συχνά χαρακτηρίζεται σαν οπωροσάκχαρο, και φυσικά υπάρχει σε μεγάλη αναλογία στο μέλι. Ενωμένη με την γλυκόζη σχηματίζει την ζαχαρόζη (κοινή ζάχαρη), στο εμπόριο μπορούμε να την βρούμε στην κρυσταλλική της μορφή ή σε σιρόπι. Την φρουκτόζη μπορούμε να τη βρούμε σε ζαχαρούχα ποτά, αναψυκτικά, αθλητικά ποτά, κρύο τσάι, χυμούς, γλυκά και συσκευασμένα τρόφιμα.
Ανά 100 γραμμάρια περιέχει:
•    368 θερμίδες
•    100 γρ. υδατάνθρακες
Η φρουκτόζη όμως δεν αποτελεί ένα υγιεινό γλυκαντικό και συνιστάται η αποφυγή της λόγω των προβλημάτων που προκαλεί στην υγεία η κατανάλωσή της. Μερικές από τις επιδράσεις της στην υγεία είναι η παχυσαρκία και η αύξηση του λιπώδους ιστού, η αντίσταση στην ινσουλίνη και διαβήτης τύπου 2, ουρική αθρίτιδα, αυξημένη αρτηριακή πίεση και κακή χοληστερόλη και καρδιαγγειακές παθήσεις.

Τα άλατα κυκλαμικού οξέος είναι ένα τεχνητό γλυκαντικό που μοιάζει εξωτερικά με λευκή κρυσταλλική σκόνη και είναι 40-50 φορές γλυκύτερο από την κανονική ζάχαρη. Σε υψηλές όμως δόσεις έχει μια δυσάρεστη μεταλλική γεύση. Αποτελεί ένα γλυκαντικό χωρίς διατροφική αξία, αφού δεν έχει θερμίδες και υδατάνθρακες. Χρησιμοποιείται ευρέως στην παραγωγή διαβητικών και διαιτητικών  προϊόντων.
Η συνιστόμενη ημερήσια πρόσληψη είναι έως 7 mg ανά κιλό σωματικού βάρους. Όμως θα πρέπει να αποφεύγεται από έγκυες γυναίκες.

Η κατανάλωση μεγαλύτερης ποσότητας από την συνιστόμενη μπορεί να φέρει ορισμένες παρενέργειες στον οργανισμό όπως: ανάπτυξη καρκίνου, αναστολή φυσιολογικής λειτουργίας μεταβολισμού η οποία προκαλεί πολλαπλό οίδημα, αλλεργική αντίδραση καθώς η ουσία δεν απορροφάται από τον οργανισμό.

Λόγω των αυξημένων δεικτών παχυσαρκίας, σακχαρώδη διαβήτη και καρδιαγγειακών νοσημάτων, η βιομηχανία έχει κάνει σημαντική πρόοδο στην παρασκευή τροφίμων με τεχνητές γλυκαντικές ύλες συνδυάζοντας ασφάλεια, γεύση και χαμηλή θερμιδική πρόσληψη. Γι’ αυτό οι ολιγοθερμιδικές γλυκαντικές ύλες αποτελούν, εδώ και περισσότερο από μισό αιώνα, μια «επανάσταση» για όλους όσοι επιθυμούν να ελέγχουν την πρόσληψη θερμίδων στο καθημερινό διαιτολόγιό τους, χωρίς να στερούνται την απόλαυση της γλυκιάς γεύσης. Η κατανάλωσή τους όμως θα πρέπει πάντα να γίνεται με μέτρο στις συνιστόμενες ημερήσιες ποσότητες για να αποφευχθούν οι αρνητικές επιδράσεις.